Leczenie proktologiczne

Oferujemy kompleksowe leczenie proktologiczne. Nasi specjaliści zajmują się rozpoznawaniem i leczeniem nowotworów okrężnicy i odbytu. Pomagamy również Pacjentom, którzy cierpią z powodu częstych zaparć, żylaków odbytu oraz nietrzymania stolca i gazów. Z doświadczenia wiemy, że Pacjenci bardzo wstydzą się mówić o dolegliwościach ze strony końcowego odcinka układu pokarmowego, ale ich długotrwałe ignorowanie, może mieć fatalne skutki dla zdrowia. Kiedy koniecznie trzeba zgłosić się do proktologa?

Zaparcia

Opis

Prawidłowa częstość wypróżnień waha się od 3 stolców na dobę do 3 stolców na tydzień. Mniej niż 3 wypróżnienia na tydzień, często utrudnione i związane z dyskomfortem, określa się jako zaparcia. Stolce są zwykle suche i twarde.

Najczęstsze dolegliwości i objawy

• Mała częstość wypróżnień, której może towarzyszyć powiększenie obwodu brzucha

• Twarde stolce

• Nadmierne parcie podczas wypróżnień

• Ból lub krwawienie towarzyszące wypróżnieniom

• Uczucie pełności pomimo wypróżnienia

Kontaktu z lekarzem wymaga:

• Zaparcie u osoby, która do tej pory miała regularne wypróżnienia – zmiana normalnego rytmu wypróżnień może stanowić wczesny objaw poważnych chorób przewodu pokarmowego

• Krew w stolcu

• Zaparcia występujące naprzemiennie z biegunkami

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

Zaparcie, któremu towarzyszy silny ból brzucha, zatrzymanie wiatrów, ewentualnie gorączka.

Przyczyny

• Picie niedostatecznych ilości płynów

• Zbyt mała zawartość błonnika w diecie – błonnik zwiększa masę kału oraz wiąże wodę, co prowadzi do formowania miękkiego, łatwo przesuwającego się stolca

Zaparcie może być objawem innych chorób, takich jak:

• Depresja

• Niedoczynność tarczycy

• Hiperkalcemia (zbyt wysoki poziom wapnia w surowicy)

• Szczelina odbytu

• Przewlekła niewydolność nerek

• Zespoły bólowe kręgosłupa

• Rak odbytnicy lub okrężnicy

• Zespół drażliwego jelita

Czynniki sprzyjające zachorowaniu

• Stres

• Długotrwałe leżenie w łóżku

• Niektóre leki: atropina, blokery kanału wapniowego, beta-blokery, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, narkotyki, żelazo, środki alkalizujące

Sposoby zapobiegania

• Przestrzeganie stałej pory wypróżnień (najlepiej rano, godzinę po śniadaniu) – picie ciepłej wody przed śniadaniem może korzystnie stymulować jelita (odruch żołądkowo-jelitowy)

• Wypijanie odpowiedniej ilości płynów – co najmniej 8 szklanek wody dziennie

• Dieta obfitująca w błonnik (przeciwwskazana w zwężeniu jelita) – otręby, surowe warzywa i owoce, pieczywo pełnoziarniste, suszone śliwki; należy unikać białego pieczywa, czekolady, kakao, mocnej herbaty

• Regularnie stosowane ćwiczenia i dobra kondycja fizyczna (pomagają utrzymać prawidłowy rytm wypróżnień)

Przewidywany przebieg choroby

Zaburzenie to można zwykle wyleczyć, stosując opisane powyżej działania zapobiegawcze. Nadużywanie leków przeczyszczających może prowadzić do utrwalenia złych przyzwyczajeń i powstania zaparcia nawykowego.

Możliwe powikłania

• Guzki krwawnicze odbytu (hemoroidy)

• Uzależnienie od środków przeczyszczających

• Przepuklina spowodowana nadmiernym parciem

• Wypadanie macicy lub odbytnicy

• Zespół drażliwego jelita

• Zaparcie nawykowe

Badania dodatkowe

U pacjentów z zaparciem powinno się wykonać badanie proktologiczne palcem przez odbyt oraz inne badania przesiewowe w kierunku chorób jelita grubego.

Wskazane jest też wykonanie badań, które pomogą wyjaśnić, czy zaparcie jest objawem innej choroby:

• Poziom sodu, potasu i wapnia w surowicy

• Poziom hormonów tarczycy

• Ultrasonografia jamy brzusznej

• Ewentualnie badanie radiologiczne lub endoskopowe jelita grubego

Cele leczenia

Celem leczenia jest uzyskanie prawidłowej częstości wypróżnień.

Leczenie

Zalecenia ogólne

• Należy wdrożyć opisane wcześniej działania zapobiegawcze (patrz: Sposoby zapobiegania)

• W przypadku zaparcia trwającego 3-4 dni, można zastosować wlewkę doodbytniczą (lewatywę), posługując się dostępnym w aptekach gotowym zestawem.

Leczenie farmakologiczne

Leki przeczyszczające należy stosować, gdy postępowanie ogólne nie przynosi efektu. Można je stosować tylko przez krótki czas (ze względu na niebezpieczeństwo nadużywania oraz możliwe działania uboczne).

Najbezpieczniejsze są leki przeczyszczające działające poślizgowo – parafina, czopki glicerynowe oraz środki zatrzymujące wodę w jelicie (osmotyczne) – laktuloza.

Nadużywanie leków przeczyszczających prowadzi do przyzwyczajenia, powoduje też obniżenie poziomu potasu w surowicy, z kolei niski poziom potasu nasila zaparcie – tworzy się błędne koło chorobowe.

Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita nadpobudliwego, zespół jelita nadwrażliwego, zespół spastycznego jelita

Opis

Jest to przewlekła choroba objawiająca się dolegliwościami ze strony jelita grubego, która nie jest spowodowana nieprawidłowościami budowy i metabolizmu, lecz zmienioną czynnością jelita. Dolegliwości zaczynają się zwykle w wieku 30-40 lat, częściej występują u kobiet.

Najczęstsze dolegliwości i objawy

Podstawowe objawy to bóle brzucha i biegunka lub zaparcie stolca. Bóle pojawiają się prawie zawsze w ciągu dnia, są kurczowe, ostre i najczęściej obejmują dół lub lewą stronę brzucha. Luźne wypróżnienia występują najczęściej w godzinach rannych, po posiłkach lub w sytuacjach stresowych. Część chorych ma zaparcie lub biegunkę na przemian z zaparciem. Inne dolegliwości to wzdęcie brzucha, łagodzone przez oddanie gazów oraz domieszka śluzu w kale.

Kontaktu z lekarzem wymaga:

Wystąpienie nowych objawów u osoby z rozpoznaną już chorobą: chudnięcie, obecność krwi w stolcu lub czarnych, luźnych (smolistych) stolców, gorączka, anemia.

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

Wystąpienie silnych bólów brzucha i wymiotów.

Przyczyny

Przyczyna choroby nie jest znana. Podejrzewa się, że do powstania objawów mogą się przyczyniać zaburzenia czucia w obrębie narządów jamy brzusznej i nieprawidłowa czynność ruchowa jelit. Wystąpienie dolegliwości może być poprzedzone zatruciem pokarmowym lub urazem psychicznym, na przykład utratą bliskiej osoby. U wielu chorych występują zaburzenia osobowości, niepokój lub depresja.

Sposoby zapobiegania

• Unikanie stresów i konfliktów w życiu osobistym

• Stosowanie diety z dużą ilością błonnika, dbałość o regularne wypróżnianie się

• Wyeliminowanie z diety pokarmów, które wywołują objawy

• Odpowiedni sposób spożywania posiłków (w milczeniu, bez pośpiechu)

• Unikanie picia kawy, alkoholu oraz palenia papierosów

Przewidywany przebieg choroby

Choroba ma charakter przewlekły, przebiega z nawrotami, ale jest łagodna i nie stanowi zagrożenia dla życia. Nie prowadzi do wyniszczenia organizmu, zapalenia ani raka jelita.

Możliwe powikłania

Nie obserwuje się istotnych powikłań.

Badania dodatkowe

Diagnostyka obejmuje podstawowe badania krwi, moczu i kału oraz badanie obrazowe jelita grubego; najczęściej wykonuje się badanie radiologiczne z kontrastem (wlew doodbytniczy) lub wziernikowanie (rektoskopię lub sigmoidoskopię).

Cele leczenia

Celem leczenia jest łagodzenie dolegliwości bólowych i wzdęcia brzucha, zapewnienie prawidłowego rytmu wypróżnień.

Leczenie

Zalecenia ogólne

Osoba cierpiąca z powodu zaburzeń czynnościowych powinna uświadomić sobie, jakie sytuacje najczęściej powodują stres i w miarę możliwości ich unikać. Z diety należy wyłączyć pokarmy wzdymające, takie jak fasola, kapusta i brukselka. Osoby ze skłonnością do biegunki mogą nie tolerować mleka i powinny sprawdzić, czy wykluczenie go z diety przynosi poprawę. W wielu przypadkach zmniejszenie dolegliwości następuje przy regularnym spożywaniu stopniowo wprowadzanych do diety otrębów. Niektórym chorym pomaga psychoterapia. Nie ma ograniczeń odnośnie aktywności fizycznej.

Leczenie farmakologiczne

• Leki przeciwbiegunkowe

• Leki zwiększające objętość stolca lub zmiękczające stolec u osób ze skłonnością do zaparć

• Leki rozkurczowe i przeciwbólowe

• Leki przeciw wzdęciu

• Leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne

Rak jelita grubego

Opis

Jest to niekontrolowany wzrost nieprawidłowych (złośliwych) komórek w obrębie jelita grubego. Najczęściej lokalizuje się w końcowych częściach jelita, a więc odbytnicy i esicy, rzadziej w kątnicy i okrężnicy. Częstość występowania raka jelita grubego w populacji stale wzrasta. U kobiet stanowi drugą co do częstości, a u mężczyzn – trzecią przyczynę zgonów z powodu nowotworów złośliwych w Polsce. Ryzyko zachorowania rośnie po ukończeniu 40 r.ż.

Najczęstsze dolegliwości i objawy

W początkowym stadium choroby nie ma żadnych dolegliwości. Częstym objawem jest zmiana rytmu wypróżnień, to znaczy pojawienie się skłonności do zaparcia stolca u osoby, która nigdy nie miała problemów z wypróżnieniami lub naprzemienne zaparcie i biegunka. Niepokoić powinny cienkie, ołówkowate stolce, stolce z domieszką krwi lub o wyglądzie smoły. Przy nisko umiejscowionych guzach mogą występować bóle przy wypróżnieniu i uczucie niepełnego wypróżnienia. Późne objawy to stałe bóle i wzdęcia brzucha, chudnięcie, niedokrwistość.

Kontaktu z lekarzem wymaga:

Stwierdzenie objawów wymienionych powyżej

Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:

• Krwawienie z odbytnicy

• Ciężkie zaparcie, zatrzymanie gazów i bóle brzucha oraz wymioty.

Przyczyny

Do powstania raka przyczyniają się najprawdopodobniej czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Wśród tych ostatnich wymienia się dietę obfitującą w białko zwierzęce i tłuszcze, z małą ilością błonnika. Sądzi się, że dieta taka poprzez modyfikację flory bakteryjnej bytującej w jelicie sprzyja powstawaniu substancji kancerogennych, czyli odpowiedzialnych za przemianę prawidłowych komórek w nowotworowe. Powiększający się guz zwęża światło jelita, powodując utrudnienie przechodzenia kału, bywa źródłem krwawienia i może naciekać narządy sąsiadujące, powodując bóle.

Czynniki sprzyjające zachorowaniu

• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

• Polipy gruczołowe, które uważa się za stan przedrakowy, a szczególnie polipowatość gruczolakowata rodzinna jelita grubego (rzadka choroba uwarunkowana genetycznie, w której jelito grube jest usiane tysiącami małych guzków w kształcie polipów)

• Rak jelita grubego u członka (członków) rodziny

Sposoby zapobiegania

Dieta powinna być niskotłuszczowa, z dużą ilością błonnika. U osób z czynnikami ryzyka wymienionymi powyżej, zapobieganie polega na regularnym wziernikowaniu jelita grubego, a w przypadku obecności podejrzanych zmian – na pobraniu z nich wycinków i poddaniu ich badaniu histopatologicznemu. Wynik tego badania decyduje o tym, czy daną zmianę należy usunąć, oraz o rozległości ewentualnego zabiegu. U pozostałych osób bez żadnych dolegliwości raz do roku bada się kał na obecność krwi utajonej lub wykonuje kolonoskopie raz na 10 lat. Taki nadzór rozpoczyna się zwykle po ukończeniu 50 r.ż. Testy do badania kału na obecność krwi można kupić samemu w aptece.

Przewidywany przebieg choroby

Wczesne wykrycie choroby i usunięcie guza zapewniają całkowite wyleczenie w ponad 50% przypadków. Im później rozpozna się raka, tym mniejsza jest szansa na wyzdrowienie.

Możliwe powikłania

• Krwotok z guza

• Niedrożność przewodu pokarmowego

• Rozsiew raka do innych narządów i zgon

Badania dodatkowe

Najważniejsze jest badanie proktologiczne palcem przez odbyt. Pozwala wykryć ponad 50% przypadków guza. Oprócz badań biochemicznych krwi wykonuje się zwykle badanie radiologiczne jelita grubego z kontrastem (tak zwany wlew doodbytniczy) lub wziernikowanie jelita grubego (rektoskopie albo kolonoskopie) z pobraniem do badania histopatologicznego wycinków z nieprawidłowych okolic. Dla oceny zaawansowania choroby wykonuje się USG brzucha i badanie radiologiczne klatki piersiowej, ewentualnie tomografię komputerową brzucha.

Cele leczenia

Celem postępowania lekarskiego jest wczesne wykrycie i operacyjne usunięcie guza. Przy dużych guzach naciekających sąsiednie tkanki operacja może polegać tylko na zapewnieniu drożności jelita, z pozostawieniem guza. W przypadkach nieoperacyjnych leczenie ma na celu łagodzenie objawów choroby.

Leczenie

Zalecenia ogólne

Leczenie polega na operacyjnym wycięciu guza. Niekiedy z taką operacją wiąże się konieczność wyłonienia odbytu na skórę brzucha (tak zwana stomia). Pacjenci ze stomią wymagają przeszkolenia, odpowiedniego jednorazowego sprzętu i są pod stałą opieką specjalnych poradni. W zależności od umiejscowienia i zaawansowania choroby, dodatkowo stosuje się naświetlanie promieniami rentgenowskimi (radioterapię) oraz farmakologiczne leczenie cytostatyczne, czyli hamujące wzrost nowotworu (chemioterapię). Nie wolno dopuszczać do zaparcia stolca. Dieta powinna zawierać dużo błonnika (warzyw i owoców), przy czym należy unikać pokarmów wzdymających (fasola, cebula, kapusta). Po operacji i rekonwalescencji można i powinno się powrócić do normalnej aktywności fizycznej (w tym seksualnej) oraz zawodowej.

Leczenie farmakologiczne

• Preparaty żelaza w przypadku niedokrwistości

• Chemioterapia (tylko w niektórych grupach chorych)

• Leki przeciwbólowe, w tym również narkotyki

Leczenie operacyjne

W zależności od umiejscowienia guza wykonuje się resekcje jelita grubego (przednią odbytnicy lub brzuszno-kroczowe odjęcie odbytnicy, hemikolektomię, czyli usunięcie połowy okrężnicy, prawostronną lub lewostronną).

Hemoroidy

Głównym objawem choroby hemoroidalnej, zwanej potocznie żylakami odbytu, jest krwawienie.

Hemoroidy to niewielkie struktury anatomiczne znajdujące się wewnątrz kanału odbytu. Ich nazwa pochodzi od greckiego słowa hemoroides, które oznacza przepływ krwi. Ich zadaniem jest utrzymywanie szczelności odbytu, szczególnie gazów. Mają formę wypukleń błony śluzowej do wewnątrz i w głównej mierze składają się z licznych połączeń tętniczo-żylnych. Układ końcowych tętniczek bezpośrednio przechodzących w żyły (bez obecności naczyń włosowatych) tworzy poduszeczki naczyniowe w górnej części kanału odbytu tuż powyżej linii grzebieniastej. Są one otoczone dwoma mięśniami okrężnymi - zwieraczami odbytu - wewnętrznym i zewnętrznym.

Mięśnie te przez większość czasu pozostają w stanie napięcia. Powoduje to zastój krwi w hemoroidach, ich pęcznienie, ścisłe przyleganie do siebie i utrzymywanie szczelności kanału odbytu. W trakcie oddawania stolca mięśnie zwieracza odbytu rozluźniają się i wówczas następuje odpływ krwi zgromadzonej w hemoroidach.

Objawy

Typowe objawy choroby hemoroidalnej to:

1. świąd, 

2. pieczenie i sączenie,

3. pozostawianie śladów stolca,

4. jasnoczerwone ślady krwi na stolcu i papierze toaletowym lub bieliźnie,

5. uczucie niekompletnego wypróżnienia.

Najczęściej występuje kilka objawów łącznie, które dla pacjenta są bardzo nieprzyjemne i mogą znacznie obniżyć komfort życia osoby dotkniętej tą chorobą.

Nie wiadomo dokładnie, ile osób cierpi na opisane dolegliwości. Przypuszcza się, że co trzecia osoba po 30 roku życia sporadycznie lub często cierpi na hemoroidy.

Wiadomo jednak, że znaczna część osób starszych dotknięta jest tą dolegliwością.

Przyczyną krwawienia, bólu, świądu w okolicy odbytu nie zawsze muszą być hemoroidy: skóra wokół ujścia odbytnicy jest bardzo wrażliwa. Łatwo dochodzi tam do podrażnień, skaleczeń lub zapalenia. W ten sposób może dojść np. do powstania szczeliny odbytu. Pod pojęciem tym rozumiemy głębokie pęknięcie lub owrzodzenie śluzówki odbytnicy, w którym w miarę upływu czasu może dojść do zapalenia. Szczelina może powodować ostry ból oraz często nieznaczne krwawienie.

W okolicy odbytu dochodzi często także do powstania egzemy okołoodbytniczej (zapalna choroba skóry w okolicy odbytu) oraz łagodnych guzkowatych płatków skóry.

Przy częstym występowaniu i utrzymywaniu się dolegliwości w okolicy odbytu należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Za tymi objawami mogą kryć się także poważne schorzenia, co jednak zdarza się stosunkowo rzadko. Tylko badanie lekarskie może wykluczyć takie podejrzenie.

Jak powstaje choroba?

Rozwój choroby hemoroidalnej przebiega stopniowo. Początkowo sploty żylno-tętnicze powiększają się, błona śluzowa rozciąga się, powstaje obrzęk, tworzą się guzki krwawnicze, które powiększają się i zaczynają krwawić. Następuje także osłabienie podporowej tkanki łącznej i więzadeł Parksa, co powoduje wypadanie guzków krwawniczych przez kanał odbytu na zewnątrz. Można tu więc wyróżnić kilka etapów choroby.

W pierwszym występują jedynie bezbolesne krwawienia w czasie oddawania stolca. Mamy wówczas do czynienia z tzw. hemoroidami wewnętrznymi. Powiększenie splotu naczyniowego jest jedynie czasowe, a krwawienie następuje z błony śluzowej położonej wyżej. Krew ma żywoczerwoną barwę.

Podczas drugiego etapu naczynia krwionośne ulegają uszkodzeniu i są zastępowane przez tkankę łączną. Tworzą się "guzy", które podczas parcia lub wypróżnienia są przesuwane przez masy kałowe ku dołowi. Dlatego też oprócz krwawienia występuje wówczas ból.

W kolejnym okresie (w przypadku tzw. hemoroidów zewnętrznych) splot naczyniowy utracił już swoją sprawność, a otaczające tkanki zmieniają się chorobowo. Czynność zwieraczy mięśni ulega osłabieniu. Przy każdym wypróżnieniu duże guzy wypadają na zewnątrz, a niekiedy pozostają na zewnątrz jako trwale wypadnięte i są widoczne w ujściu kanału odbytu. Duże guzy krwawnicze pociągają za sobą ku dołowi błonę śluzową, która pozostając na zewnątrz jelita, podlega stałemu drażnieniu i reaguje śluzową wydzieliną. Objawy choroby to: krwawienie, wrażenie obrzęku i ucisku, uczucie dyskomfortu, ból, stałe wilgotnienie odbytu, swędzenie, brudzenie bielizny. Chory ma problemy z utrzymaniem higieny osobistej.

Krwawienie może występować w różnych ilościach - od śladowego do bardzo intensywnego tętniczego, zmuszającego do wykonania doraźnego zabiegu operacyjnego.

Rozróżnia się 4 stadia rozwoju hemoroidów:

Stopień 1

Hemoroidy nie są jeszcze widoczne i wyczuwalne na zewnątrz. Można je zobaczyć w postaci lekkich wypukłości w kanale odbytu za pomocą anoskopu/ rektoskopu. W tym stadium poza sporadycznymi jasnoczerwonymi krwawieniami nie powodują żadnych dolegliwości.

Stopień 2

Hemoroidy mogą wypadać przy próbie parcia, ale cofają się samoistnie. Towarzyszą temu dolegliwości takie jak krwawienie, świąd, pieczenie. Pacjent ma wrażenie niecałkowitego wypróżnienia, co powoduje dłuższe przebywanie w toalecie, ciągłe parcie, które z kolei zwiększa ból.

Stopień 3

Hemoroidy w tym stadium mają skłonność do wypadania nie tylko podczas wypróżniania, ale także w trakcie wysiłku fizycznego. Najczęściej pozostają stale widoczne i wyczuwalne, ale mogą być odprowadzone ręcznie.

Hemoroidy 3 stopnia mogą powodować znaczny ból oraz występowanie krwawienia, świądu i sączenia.

Stopień 4

Hemoroidy 4 stopnia wypadają poza odbyt i nie dają się odprowadzić. Występują przy tym objawy takie jak: krwawienie, świąd, ból, sączenie oraz często nietrzymanie stolca.

Jakie przyczyny?

Przyczyny choroby hemoroidalnej są mało znane. Nie wiadomo, dlaczego u jednych schorzenie nie postępuje, a u innych dochodzi do poważnych powikłań. Nie ma też dowodów na rodzinne i wrodzone występowanie tej choroby.

Można jednak wyróżnić niektóre czynniki sprzyjające rozwojowi hemoroidów, a inne traktować za wyzwalające. Należą do nich:

• Nieprawidłowe odżywianie: długotrwała dieta, uboga w błonnik, który w znacznym stopniu odpowiada za strukturę i konsystencję wydalanego stolca, powoduje zaparcia, co w konsekwencji poprzez silne parcie przy wydalaniu wywołuje podrażnienia i powstawanie coraz większych hemoroidów.

• Nieregularne wypróżnienia, powoduje przekrwienie okolicy odbytu, a przewlekanie się tego stanu sprzyja powiększaniu się hemoroidów.

• Siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej - brak ruchu utrudnia dobre krążenie i sprzyja powstawaniu hemoroidów.

• Pozycja stojąca lub siedząca - zbyt długie pozostawanie w niej również prowadzi do zaburzeń.

• Praca fizyczna, wymagająca bardzo dużego wysiłku

• Menu: posiłki ostro przyprawione, duże ilości używek, alkohol w znacznych ilościach, mała ilość wypijanych płynów.

• Ciąża i poród

• Niektóre przewlekłe schorzenia, jak np. marskość wątroby (w 30% przypadków!), niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, obecność dużych guzów w jamie brzusznej i miednicy mniejszej, wrodzona słabość mięśni zwieracza odbytu

• Częste biegunki lub wymioty

• Rak odbytnicy

• Nadciśnienie tętnicze, niekorzystnie wpływające na krążenie krwi

• Uwarunkowania genetyczne, skłonność do żylaków odbytu może być dziedziczona, zdarza się też wrodzona słabość mięśni zwieracza odbytu.

• Stany zapalne, zwłaszcza przewlekłe, spowodowane m. in. przez bakterię escherichia coli

• Podeszły wiek (zanikają wówczas elementy elastyczne tkanki łącznej w warstwie podśluzowej odbytnicy)

Jakie badania?

Krwawienie z odbytu jest bezwzględnym wskazaniem do pełnego badania proktologicznego. Lekarz przeprowadza wówczas wywiad chorobowy, podczas którego uzyskuje informacje o tym, jaka jest ilość i obfitość krwawień, czy chory odczuwa ból, jaki jest rytm wypróżnień. Ogląda okolicę odbytu i bada ją ręcznie. Wykonuje również badanie endoskopowe oraz mierzy ciśnienie w kanale odbytu. W zależności od wyników zaleca się odpowiednie leczenie.

Badanie lekarskie

»Czy to wszystko?« pyta wielu pacjentów z ulgą po tym, jak badanie przebiegło znacznie prościej, niż się obawiali. Jeżeli pacjent wie wcześniej, co czeka go w gabinecie lekarskim, badanie nie wydaje się takie straszne.

Zanim lekarz przystąpi do badania konieczne jest oczyszczenie jelita za pomocą środka do płukania jelit lub przeczyszczającego. Po przyjściu z toalety pacjent rozebrany od pasa w dół kładzie się na kozetkę do badań.

Możliwe są 3 sposoby ułożenia ciała:

Pozycja boczna Simpsa

Pozycja kolankowo-łokciowa

Pozycja ginekologiczna

Lekarz uważnie bada palcem zewnętrzną okolicę odbytu oraz kanał odbytu. Pacjent powinien w tym momencie rozluźnić mięśnie. Im mięśnie będą mniej napięte, tym szybciej i bezboleśniej przebiegnie badanie. Jeżeli konieczne będzie także badanie anoskopem lub rektoskopem, pacjent zostanie o tym poinformowany. Dla niektórych pacjentów badanie tego typu jest krępujące. W praktyce lekarskiej jednakże jest to jedno z badań rutynowych. Tylko dokładne badanie pozwoli lekarzowi poznać pełny obraz choroby oraz zastosować odpowiednie leczenie.

Dieta, maści, czopki i pigułki

Postępowanie zachowawcze może być stosowane u około 30% chorych. Jeżeli głównymi objawami są luźne stolce, świąd odbytu i ślady krwi na papierze toaletowym, chory powinien przede wszystkim zmienić dietę na bogatowłóknikową, pić więcej płynów, unikać potraw powodujących biegunkę, wykonywać delikatną toaletę odbytu po oddaniu stolca.

Poprawę przynoszą często ogólne lub miejscowe leki naczyniowe zmniejszające obrzęk i miejscowy odczyn zapalny. Stosuje się wówczas takie środki farmakologiczne, jak diosmina, flebotropy, niesterydowe leki przeciwzapalne.

Metody inwazyjne nieoperacyjne

Często spotykamy się z opinią pacjentów, którzy przyznają, że od wielu lat cierpią z powodu hemoroidów i do tej pory nie wiedzieli, że można tą przykrą dolegliwość wyleczyć bez operacji.

Centrum Medyczne EUROMED zapewnia leczenie:

• bez operacji

• niewymagające narkozy i hospitalizacji

• ambulatoryjne

• niewymagające zwolnienia się z pracy

• pozwalające tuż po zabiegu powrócić do codziennych zajęć

Metody stosowane w Centrum Medyczne EUROMED nie ingerują w funkcjonowanie organizmu, nie powodują też zaostrzeń chorób przewlekłych. Pacjenci nie są narażeni na takie powikłania, jak brak możliwości trzymania stolca, czy gazów, co zdarza się w przypadku operacji chirurgicznej.

Terapia, którą Centrum Medyczne EUROMED proponuje pacjentom w leczeniu hemoroidów (żylaków odbytu) jest bezbolesna i szybka. Zabieg trwa ok. 10 - 15 min, co pozwala na przeprowadzenie go w przerwie codziennych zajęć pacjenta.

Metody bezoperacyjne polegają na zapobieganiu wypadaniu guzków krwawniczych przez zmianę struktury ich podłoża lub zapobieganiu obrzękowi i zaburzeniom przepływu krwi przez rozciąganie. Niekiedy stosuje się też przecinanie mięśnia zwieracza wewnętrznego lub wycina się powiększone poduszeczki naczyniowe. Są to następujące zabiegi:

1. skleroterapia, czyli wstrzykiwanie do warstwy podśluzówkowej leków obliterujących, które powodują zwłóknienie okolicy guzka krwawniczego;

2. założenie ciasnych gumowych podwiązek wokół podstawy guzków krwawniczych (metoda Barrona) - powoduje zahamowanie ich ukrwienia, martwicę i wypadnięcie;

3. krioterapia (stosowanie aplikatorów niskiej temperatury) - polega na zamrażaniu podstawy guzków w celu wywołania ich lokalnej martwicy i zmniejszenia (coraz rzadziej stosowana);

4. fotokoagulacja podczerwienią (stosowanie tzw. infra - red coagulation przez 1,5 sekundy w kilku miejscach u podstawy guzka krwawniczego) - polega na przykładaniu sondy i wykorzystaniu promieniowania podczerwieni do wywołania martwicy wypadającego guzka;

5. metoda Longo - wykonywana za pomocą specjalnego instrumentu zwanego staplerem, za pomocą którego dokonuje się wycięcia i zszycia mechanicznego śluzówki kanału odbytu powyżej linii grzebieniastej. Nie przeprowadza się wycięcia hemoroidów, ale wciągnięcie do kanału odbytu do ich prawidłowej anatomicznej pozycji. Metoda ta jest szczególnie przydatna wtedy, gdy chorobie hemoroidalnej towarzyszy wypadanie błony śluzowej odbytnicy.

Metody operacyjne

Dotyczą około 10% chorych z chorobą hemoroidalną. Oto rodzaje takich metod:

• otwarta hemoroidektomia metodą Milligan-Morgan - jest najczęściej wykonywana;
• metoda Fergusona - wskazaniem jest intensywne krwawienie. Po wycięciu kompleksu krwawniczego zaszywa się szczelnie błonę śluzową kanału odbytu;
• podśluzówkowa hemoroidektomia metodą Parksa. W leczeniu choroby hemoroidalnej powinna obowiązywać zasada, aby zawsze dopasować metodę leczenia do indywidualnego stanu chorego. Zarówno lekarz, jak i pacjent musi brać pod uwagę fakt, że nie można wszystkich chorych leczyć jedną metodą, która jest aktualnie modna.

Hemoroidy w ciąży

Sygnałem powstawania hemoroidów, które pojawiają się w ciąży lub tuż po porodzie mogą być krwawienia, ból lub swędzenie okolic odbytu.

Przyczyną pojawiania się hemoroidów mogą być częste w ciąży problemy z regularnym wypróżnianiem oraz ucisk macicy na jelita.

Zaparcia są ubocznym skutkiem działania ciążowych hormonów, które powodują, że jelita się rozciągają i pracują mniej wydajnie. Trawienie i wydalanie przebiega więc wolniej.

Hemoroidy tworzą się również, ponieważ rosnąca macica uciska żyły jamy brzusznej i tym samym utrudnia odpływ krwi z narządów miednicy małej.

Jeśli zaparcia pojawiają się już w pierwszym trymestrze, trzeba zadziałać szybko, bo w miarę wzrostu dziecka ucisk macicy na jelita będzie coraz większy. Powstawaniu zaparć mogą sprzyjać również stosowane w leczeniu niedokrwistości ciężarnych preparaty żelaza. Hemoroidy są bardzo nieprzyjemne i mają tendencję do powiększania się w każdej kolejnej ciąży. Choć nie zagrażają zdrowiu dziecka należy zwrócić się po poradę do lekarza ginekologa.

Najważniejsze dla zapobiegania dolegliwościom związanym z żylakami odbytu są dbałość o regularne wypróżnienia i odpowiednia aktywność fizyczna.

By zmniejszyć możliwość powstania hemoroidów należy stosować dietę bogatą w błonnik, ograniczać liczbę godzin spędzanych w pozycji siedzącej, a także wydłużać spacery i wypoczynek na leżąco.

Kobiety w ciąży mogą stosować maści i czopki doodbytnicze łagodzące dolegliwości choroby hemoroidalnej. Jednak tylko niektóre preparaty można stosować bezpiecznie.

Informacja o tym, czy dany lek nadaje się dla kobiet ciężarnych, powinna znajdować się na opakowaniu leku lub w ulotce informacyjnej. W razie wątpliwości należy poradzić się lekarza lub farmaceuty. Preparat o bezpiecznym i skutecznym działaniu to Posterisan®. Można go stosować zarówno u kobiet w ciąży, w okresie laktacji jak i u dzieci.

Uwaga, przyczyną krwawienia, bólu, świądu w okolicy odbytu nie zawsze muszą być hemoroidy.

Skóra wokół ujścia odbytnicy jest bardzo wrażliwa. Łatwo dochodzi tam do podrażnień, skaleczeń lub zapalenia. W ten sposób może dojść np. do powstania szczeliny odbytu. Pod pojęciem tym rozumiemy głębokie pęknięcie lub owrzodzenie śluzówki odbytnicy, w którym w miarę upływu czasu może dojść do zapalenia. Szczelina może powodować ostry ból oraz często nieznaczne krwawienie.

W okolicy odbytu dochodzi często także do powstania egzemy okołoodbytniczej (zapalna choroba skóry w okolicy odbytu) oraz łagodnych guzkowatych płatków skóry.

Przy częstym występowaniu i utrzymywaniu się dolegliwości w okolicy odbytu należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Za tymi objawami mogą kryć się także poważne schorzenia, co jednak zdarza się stosunkowo rzadko. Tylko badanie lekarskie może wykluczyć takie podejrzenie

Szczeliny i przetoki odbytu

Szczelina odbytu

Szczelina odbytu - płytkie, wąskie (linijne wręcz) pęknięcie/ubytek w błonie śluzowej kanału odbytu bądź owrzodzenie błony śluzowej wyścielającej końcowy jego odcinek (poniżej linii grzebieniastej), powstałe między innymi np. w wyniku uszkodzenia mechanicznego lub pęknięcia końcowego odcinka kanału odbytu (efekt wysiłku fizycznego, uporczywych zaparć, w procesie wydalania zbyt twardego, zbitego stolca, może też być wynikiem zakażenia gruczołów odbytowych).

Etiopatogeneza tej choroby do końca nie jest znana. Dodatkowo przypuszcza się, że szczelina powstaje na skutek upośledzonego przepływu krwi w okolicy kanału odbytu i zwiększonego napięcia zwieracza wewnętrznego. Nadmierny skurcz lub brak relaksacji mięśnia zwieracza wewnętrznego, zaburzenia odruchu hamowania odbytniczo-odbytowego mogą prowadzić do niedokrwienia błony śluzowej i powstania owrzodzenia.

Szczególne niebezpieczeństwo powstania szczeliny odbytu wiąże się z:

• Przewlekłym zaparciem

• Przebytymi licznymi ciążami

• Białaczką

• Choroba Leśniowskiego-Crohna

• Chorobami, w których dochodzi do zaburzeń ogólnej odporności organizmu

• Uprawianiem seksu analnego

Schorzenie może pojawić się w każdym wieku bez względu na płeć (np. u kobiet po przebytych licznych ciążach), a towarzyszyć mu może m.in. silny uporczywy ból związany z defekacją, pieczenie, świąd, a niekiedy także krwawienie (ślady krwi na stolcu, papierze toaletowym, bieliźnie, a w przypadku małych dzieci - na pieluszkach).

Charakterystyczne objawy mogą być mylone z innymi schorzeniami odbytu i jego okolic np. chorobą hemoroidalną czy przetoką odbytniczą i powinny skłaniać pacjenta do wizyty w poradni proktologicznej.

Leczenie szczeliny odbytu

Leczenie zachowawcze: dieta bogatowłóknikowa, leki zmiękczające i rozluźniające stolec, przeciwzapalne i obniżające napięcie zwieraczy (np. wstrzyknięcia miejscowe toksyny botulinowej, stosowanie maści z tlenkiem azotu).

Leczenie operacyjne:

Leczenie operacyjne jest skuteczne i, w razie niepowodzenia leczenia zachowawczego, prowadzi w krótkim czasie do wyleczenia tak ostrej, jak i przewlekłej szczeliny odbytu. Pacjenci są zwykle przyjmowani do szpitala, choć niekiedy zabieg można wykonać także w trybie ambulatoryjnym – należy przedyskutować to z chirurgiem. Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Możliwe są trzy metody postępowania:

• kontrolowany masaż zwieraczy odbytu – występujące po tej operacji przejściowe zwiotczenie zwieraczy pozwala na wygojenie się szczeliny

• częściowe boczne przecięcie zwieracza wewnętrznego

• miejscowe wycięcie szczeliny.

Nieleczona szczelina odbytu przybiera postać przewlekłą przebiegającą z nawracającymi, uporczywymi bólami, zaparciem, zgrubieniem skóry okolicy odbytu i znacznym obniżeniem ogólnego komfortu życia.

Przetoka odbytu

Przetoka okołoodbytowa to stan zapalny odbytu i okolicy odbytu charakteryzujący się istnieniem kanału lub kanałów przetoki mających swoje ujście wewnątrz odbytu i poza nim w skórze. Przetoka powstaje w konsekwencji istnienia ropnia, ropnego zapalenia gruczołów potowych lub torbieli włosowej i jest rezultatem ich niepełnego wygojenia.

Najczęstsze dolegliwości:

• Stały lub okresowy wypływ treści ropnej z otworu zewnętrznego przetoki

• Podrażnienie, zapalenie, a nawet zmiana barwy skóry wokół otworu zewnętrznego przetoki

• Miękki, bolesny przy dotykaniu guzek w okolicy otworu zewnętrznego przetoki

• Ból nasilający się podczas lub zaraz po oddaniu stolca

Przetoki okołoodbytnicze - kanały przetok zaznaczono na niebiesko. Kanały te w różny sposób przebiegają poprzez mięśnie zwieracze odbytu, co czasami utrudnia leczenie operacyjne.

img src="/grafika/przodbytu1.jpg" class="pic">

Przebieg przetok okołoodbytniczych:

A - przetoka podśluzowa;

B - przetoka międzyzwieraczowa;

C - przetoka przezzwieraczowa;

D - przetoka nadzwieraczowa;

E - przetoka pozazwieraczowa Badania dodatkowe mają na celu potwierdzenie rozpoznania przetoki, jak również dokładne ustalenie jej przebiegu i obecności ewentualnych rozgałęzień lub dodatkowych ujść, co niekiedy może być bardzo trudne. W tym celu niezbędne jest dokładne obejrzenie okolicy odbytu, a następnie proktologiczne badanie palcem przez odbyt. Dodatkowo pomocne może być wprowadzenie do kanału przetoki specjalnej sondy i wykonanie badania usg, oglądanie wnętrza kanału odbytu przy pomocy wziernika (anoskopia, rektoskopia), zdjęcie rentgenowskie przetoki po podaniu do jej światła płynnego kontrastu (fistulografia). Przed zabiegiem operacyjnym niezbędne może być wykonanie podstawowych badań ogólnych, takich jak badania laboratoryjne krwi, EKG, RTG klatki piersiowej.

Leczenie przetok

• Zapobieganie zaparciom przy pomocy regularnych posiłków z dużą ilością błonnika

• Normalna aktywność ruchowa

• Zwolnienie z pracy jedynie na czas zabiegu operacyjnego

• Nasiadówki z ciepłej wody lub kory dębu po zabiegu operacyjnym

Leczenie farmakologiczne

• Doraźnie leki zmiękczające stolec (płynna parafina, laktuloza)

• Antybiotyki w przypadku nasilonego zakażenia

Leczenie operacyjne

Zabieg operacyjny jest podstawową metodą leczenia przetoki odbytu i prowadzi prawie zawsze do jej całkowitego wygojenia. Zabieg operacyjny jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym, rdzeniowym lub ogólnym (wybór metody znieczulenia należy przedyskutować z lekarzem). Polega na wycięciu kanału przetoki, obu jego ujść i wszystkich ewentualnych rozgałęzień. Zależnie od rozległości przetoki gojenie po zabiegu może trwać od kilku do nawet kilkunastu tygodni. Przejściowo po operacji mogą pojawić się problemy z utrzymaniem stolca (brudzenie bielizny) lub kontrolą oddawania gazów, mają one jednak charakter przejściowy i ustępują w miarę postępów gojenia.